header

Docentprofessionalisering leercentra

Professionaliseren in regionale leercentra 

De samenleving verandert volop. Dat raakt ook de school en de leraar. Als onderwijsprofessional moet hij kunnen omgaan met de vergrote diversiteit binnen de school, in kunnen spelen op de veranderende behoeften van leerlingen, de mogelijkheden van nieuwe media kunnen benutten en leerlingen voorbereiden op de arbeidsmarkt zoals die er in de komende jaren uit zal gaan zien. Dat kan alleen door de leraren zelf de verantwoordelijkheid te geven voor het meegroeien met de veranderende eisen en mogelijkheden van de samenleving. Het doorbraakproject beoogt dat mogelijk te maken door regionale leercentra in het leven te roepen, waar leraren, lerarenopleiders en professionals uit bedrijfsleven en overheid elkaar ontmoeten om met elkaar en van elkaar te leren. In regionale leercentra kunnen leraren kennis nemen van recente ontwikkelingen in de samenleving als geheel, die ze vervolgens in hun onderwijs tot uiting kunnen laten komen. Omgekeerd weten bedrijfsleven en overheid op deze manier beter wat het onderwijs hen te bieden heeft. In regionale leercentra kunnen leraren die ervaren zijn in het gebruik van moderne media of nieuwe didactische werkvormen hun collega-docenten coachen bij het gebruik hiervan en samen nieuwe ontwikkelingen in gang zetten. Deze centra groeien zo uit tot een bruisend netwerk waarin leraren samen met professionals uit het bedrijfsleven en de overheid werken aan de doorlopende vernieuwing van het onderwijs. Regionale leercentra zijn in eerste instantie fysieke ontmoetingsplaatsen. Maar ze zullen in steeds sterkere mate ook vertrouwen op een virtueel platform dat het in de fysieke centra verankerde netwerk faciliteert en stimuleert tot groei. Steeds meer zal het virtuele platform fungeren als de ontmoetingsplaats bij uitstek, waar de professionaliseringsvragen van leraren en het aanbod vanuit de scholen, bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar komen en worden uitgewisseld. Uiteindelijk overvleugelt het virtuele platform de fysieke centra, die dan vooral als steunpunt gaan fungeren. Er zal dan een netwerk van leercentra zijn ontstaan met virtuele en fysieke componenten. 

Dit doorbraakproject gaat ervoor zorgen dat:
  1.  Leraren als professionals in een gezamenlijke inspanning zelf invulling geven aan de noodzakelijke aanpassing van het onderwijs aan de eisen van de veranderende samenleving;
  2. Leraren een goed beeld hebben van de nieuwste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en hier in hun onderwijs op kunnen anticiperen;
  3. Leraren meer gebruik maken van de mogelijkheden die moderne media het onderwijs bieden.
Doelgroep

De doelgroep voor dit project bestaat uit leraren, lerarenopleiders en professionals uit het bedrijfsleven en de overheid die bij willen dragen aan een nauwere band tussen onderwijs en hun sector.

Inhoud 

Uit een eerste inventarisatieronde blijkt dat leraren vooral behoefte hebben aan professionaliseringsactiviteiten die gaan over:

  • het toepassen van nieuwe media;
  • het aanleren van een diversiteit aan werkvormen;
  • het toepassen van diverse didactische technieken;
  • pedagogisch tact, gespreksvoering, het geven en ontvangen van feedback en de ethiek van de huidige leraar;
  • effectieve maatwerkleerroutes zodat elke leerling op zijn/haar niveau en in eigen tempo kan leren;
  • wat de belangrijkste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zijn en hoe het onderwijs leerlingen hierop voor kan bereiden.

Voor de uitwerking van activiteiten op deze terreinen zullen teams van leraren, lerarenopleiders en betrokkenen uit het bedrijfsleven en de overheid geformeerd worden. Zo kan er een team zijn dat samen met technische bedrijven in de provincie werkt een onderwijsprogramma met gepersonaliseerde leerroutes om meer aandacht te geven aan techniek op school. Leraren in teams houden via het virtuele platform voeling met hun collega’s erbuiten om zo het draagvlak voor de vernieuwing in het onderwijs te vergroten. In meer formele zin zal dat gebeuren door bijeenkomsten te organiseren waarbij leraren die deel uitmaken van teams hun ervaringen met andere leraren delen.

Activiteiten

Gebaseerd op de genoemde inventarisatie, vindt een selectie van thema’s plaats voor de eerste ronde van professionaliseringsactiviteiten. Op basis hiervan zal een team worden samengesteld, bestaande uit ervaren leraren en geïnteresseerde professionals uit bedrijven en overheidsinstellingen. De ontwikkeling van het professionaliseringsaanbod vindt plaats in samenspraak met opleiders van Fontys Leraren Opleiding Sittard (FLOS), op basis van de didactiek van blended learning en netwerkleren. De eerste professionaliseringsactiviteiten vinden plaats in bestaande regionale leercentra, waar ervaren leraren en andere professionals uit bedrijven en overheidsinstellingen vanuit hun netwerk expertise leveren. De professionaliseringsactiviteiten vinden deels op locatie plaats maar worden ook nadrukkelijk ondersteund door het ten behoeve van het project in gebruik te nemen virtuele platform. Gerichte wervingsacties brengen het professionaliseringsaanbod onder de aandacht. Daarnaast zullen deelnemers worden uitgenodigd om hun professionaliseringsvragen kenbaar te maken, om nieuwe thema’s aan het aanbod te kunnen toevoegen.

Onderzoek

De Open Universiteit zal de effectiviteit van deze vorm van docentprofessionalisering door netwerkactiviteiten nagaan. Belangrijke vragen zijn of de werkwijze leidt tot i) onderwijsprofessionals die meer tevreden zijn over hun functioneren, ii) effectiever onderwijs in de scholen van de deelnemende docenten, iii) adequater gebruik van nieuwe media door de deelnemende docenten, iv) in algemene zin, een versterkte band tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid. De onderzoeksvragen zullen worden beantwoord door monitoring van de scholen in de tijd. Naarmate er voldoende data beschikbaar komen in het proactieve kwaliteitszorgproject rond de vier genoemde onderzoeksvragen, zal ook een vergelijking tussen deelnemende en niet-deelnemende scholen worden gemaakt. Bij het onderzoek zal op de achtergrond voortdurend de vraag spelen hoe het netwerk van regionale leercentra (de fysieke en virtuele netwerkcomponent) te verankeren is in de regio om zo duurzaam bij te dragen aan de economische infrastructuur.

Participerende instellingen

De projectpartners zijn de vier scholengemeenschappen onder het schoolbestuur voor het voortgezet onderwijs SOML en de Open Universiteit (OU), die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling en invoering. De OU heeft jarenlange ervaring als het gaat om onderzoek naar de professionalisering van leraren via het Welten-instituut en met het verzorgen van professionaliseringsactiviteiten via de Lerarenuniversiteit. Na de opstartfase zullen ook andere scholen gaan participeren in de regionale leercentra. Verder vindt samenwerking plaats met FLOS, regionale overheden en bedrijfspartners.

Looptijd

De looptijd van het project is drie jaar. In het eerste jaar starten vijf teams met elk tien deelnemende leraren en andere betrokkenen. Deze vijftig kwartiermakers zullen gemiddeld twintig leraren deelgenoot maken van hun ervaringen, waardoor er na een jaar in totaal zo’n 1000 leraren profiteren van de opgedane ervaringen. In het tweede jaar zullen er tien teams en in het derde jaar twintig teams actief zijn, zodat er na drie jaar 350 leraren en andere betrokkenen in de kern van het netwerk van leercentra actief zijn geweest. De officiële start van het project is gepland in september 2015 in een bestaand, fysiek leercentrum (genaamd Heyy). Na de opstartfase van drie jaar zal een ongesubsidieerde voortzetting van de professionaliseringsactiviteiten plaatsvinden, op het niveau van het derde jaar (twintig teams van tien betrokkenen elk, multiplier effect van twintig). Middelen worden verkregen door een kostendekkende bijdrage te vragen aan scholen voor afname van het professionaliseringsaanbod c.q. deelname aan het netwerk van leercentra.

Verbreding en effectvergroting

Naar andere stakeholders toe vindt dit op twee niveaus plaats. Ten eerste door andere schoolbesturen, bedrijfspartners en overheidsorganisaties uit te nodigen om deel te nemen aan het netwerk van regionale leercentra. Kandidaten zullen in eerste instantie uit het bestaande contactennetwerk van SOML en OU worden gerekruteerd. Ook de andere EAL-partners zullen worden geraadpleegd. Ten tweede vindt disseminatie plaats via het openbare deel van het virtuele platform, via blogs en andere publicaties, en via netwerken van participerende bedrijven en instellingen.

Impact
  • Verbetering van de manier van lesgeven door goed benutten van kennis van buiten (bedrijven en overheid) zodat het onderwijs beter aansluit op de Limburgse arbeidsmarkt.
  • Verhoging van de kwaliteit van leraren en daarmee van de kwaliteit van het onderwijs.
  • Het benutten van kennis en ervaring van groepen leraren en professionals binnen bedrijven en overheid om zwakkere leraren te coachen zodat deze hun lesmethoden verbeteren.
  • Creëren van interessanter loopbaanperspectief voor zowel startende als ervaren docenten.
  • Creëren van beter doorlopende leerlijnen naar hoger onderwijs doordat de kennis over de arbeidsmarkt dichter bij de leerlingen wordt gebracht, wat een efficiëntere studie- en beroepskeuze stimuleert.
  • Ontwikkelen van een mechanisme waardoor vraag en aanbod van professionaliseringsactiviteiten beter op elkaar aansluiten.
  • Verstevigen innovatieve kracht van scholen in het voortgezet onderwijs door samenwerking met het bedrijfsleven.